“`html

Uçak Koltukları Küçülüyor: Yolcular İçin Sağlık Riski Taşıyor

Uzmanlar, son yıllarda uçak koltuklarının boyutlarının giderek daha küçük hale geldiğine dikkat çekiyor. Popular Science için yaptığı bir röportajda, bu durumu doğrulayan bir grup uzman, bazı koltukların yolcuların ortalama bedensel özellikleri genişlerken dahi küçüldüğünü vurguluyor. Havayolu şirketleri, her uçuşta daha fazla yolcu kapasiteyi artırmak için asgari koltuk boyutu düzenlemelerini kendi avantajları doğrultusunda kullanıyor. Sonuç olarak, en büyük havayolu taşımacılığının daha fazla kâr elde etmesi ve bilet fiyatlarının düşmesi gözlemleniyor.

Uzmanlar, küçülen koltukların bazı yolcular için sağlık sorunlarına yol açabileceği uyarısında bulunuyor. Daha dar koltuklar ve artan yolcu yoğunluğu, acil durumlarda tahliye işlemlerini zorlaştırabilir ve güvenliği tehlikeye atabilir.

Amerikan Girişim Enstitüsü’nün Havacılık ve Seyahat Projesi’nde kıdemli bir üye olan William McGee, “Son yıllarda çok şanslıydık” diyor. “Amerikalılar ortalama olarak genişlerken, koltuklar küçülmekte.”

Koltuk Boyutları ve Bacak Alanı: Gerçekler Ortaya Çıkıyor

Son 20 yılda değişen koltuk boyutları üzerine araştırmalar yapan McGee, mevcut koltukların aslında daha dar hale geldiğine dair veriler sağlıyor. Yaptığı analizler sonucunda American, Delta, Southwest ve United gibi havayolu şirketlerinin, 1980’lerden bu yana 5 ila 13 cm arasında bacak mesafesi kaybettiğini ve yaklaşık 5 cm kadar da koltuk genişliğinde azalma olduğunu gösteriyor. 20. yüzyılın sonlarında 90 cm olan ortalama bacak mesafesi, günümüzde 80 cm’ye gerilemiş durumda. ABD’deki Spirit ve Avrupa’daki Wizz Air gibi düşük maliyetli havayollarında bu mesafe yalnızca 70 cm’ye düşüyor. McGee, bu küçülme sürecinin yavaş bir biçimde gerçekleştiğini ifade ediyor ve durumu “suda kaynayan kaplumbağa metaforuna” benzetiyor.

“Havayolu şirketleri, bu sorunları neredeyse herkesin fark ettiği noktaya kadar sürdürmeye devam ediyor.”

Gelişmelere göre, koltukların daralması sonucunda yolcular da giderek daha fazla rahatsızlık hissediyor. Yolcu hakları organizasyonu FlyersRights’ın belirttiğine göre, 2022 itibarıyla ABD’deki uçak yolcularının yarısı, ekonomi sınıfındaki koltuklara makul bir şekilde sığamıyor; bu oran hesaplı havayollarında ise çok daha düşük seviyelerde kalıyor. ABD Federal Havacılık Dairesi (FAA), koltuk boyutlarıyla ilgili halk görüşleri aldığında, 26 binin üzerinde olumsuz yorum alarak koltukların “sıkışık”, “berbat” ve “korkunç” olduğu ifade edildi.

Yorum yazan bir yolcu, “Ortalama bir insanın kollarını birleştirip kendini kontrol ettiği durumlarda ancak oturabiliyor” diyor Forbes’a göre.

Aşırı Obesite ve Koltuk Boyutu: Birbiriyle Bağlantılı Sorunlar

Uçak koltukları küçülürken, Amerika’daki ortalama insan boyu da artış gösterdi. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, ortalama bir yetişkinin 2015 itibarıyla 30 yıl öncesine göre 7 kg daha ağır olduğunu belirtiyor. Şu anki durum, yetişkin kadınların 1990’ların sonlarındaki erkekler kadar ağır olmasıyla dikkat çekiyor. Zamanla, Amerikalıların boylarında bir artış olsa da, bu durum son yıllarda yavaşlama ve duraklamaya gitti. FlyersRights Başkanı Paul Hudson, 1960’lardan bu yana havayolu koltuklarının boyutlarının neredeyse aynı kalmasının ve değişim yapılmamasının ilginç bir durum olduğunu aktarıyor.

“Diğer her yere baktığınızda, insanlar gelişim göstermişken koltukların da büyüdüğünü görmektesiniz. Tiyatro, otomobil gibi alanlarda koltuklar genişlemiştir. Ancak sadece havayolu sektöründe daralan bir durum gözlemlenmektedir.”

Havayolu Serbestleşmesi ve Etkileri

Uçmanın artık stresli bir deneyim haline dönüşüyor olması günümüzde çok sıradan bir durum. Vanderbilt Üniversitesi’nde çalışan hukuk profesörü Ganesh Sitaraman, havacılık endüstrisindeki bu karmaşanın temel nedenini 1978 Havayolu Serbestleşme Yasası’na bağlıyor. “Uçmak Neden Çekilmez Oldu: Nasıl Düzeltilebilir” isimli kitabında, bu yasadan önce endüstrinin birkaç büyük taşıyıcı tarafından yönetildiğini ve temel hizmetlerin büyük ölçüde yasa tarafından düzenlendiğini belirtiyor. O yıllarda bilet fiyatları, günümüz düşük maliyetli seçeneklerinden bile daha yüksekti.

Havayolu konforunun standartları da zamanla değişti. Sitaraman, o dönemlerde havayolu şirketlerinin bir kamu hizmeti gibi düzenlendiğini, dolayısıyla serbest piyasa koşullarından farklı muamele gördüğünü ifade ediyor. 1978 sonrası, eski sistemin aksine, büyük havayolları, rekabetin azaldığı bir kartel benzeri yapıya dönüşmüş olabilir. Elde edilen serbesti, yeni havayollarının piyasaya girmesine yol açsa da, bu durum çoğu zaman bekleneni vermemiştir.

Sitaraman, serbestliğin başlangıçta büyük bir rekabeti teşvik ettiğini, ama sonrasında bir tür güçlenme dalgasıyla karşılaştığını dile getiriyor. Ciro, havayolu şirketlerinin maaşları düşürerek ve düşük kâr getiren rotaları kapatarak şekillendi. bugün “Dört Büyük” havayolu (American, Delta, United ve Southwest), ABD pazarının yüzde 80’ini kontrol eder hale geldi.

“Serbestleşme, radikal ve kapsamlı bir değişimdi” diyor Sitaraman. “Havayolu endüstrisi, sadece kısa bir süre içinde düzenlenen bir yer olmaktan düzenlenmeyen bir yapıya geçiş yaptı… Fiyatlar daha yüksek, koltuklar daha dar ve seyahat deneyimi de giderek kötüleşiyor.”

Uzmanlar, yasaların havayolu koltuklarının daralmasındaki etkisinin büyük olduğunu belirtiyor. Havayolu şirketleri, yolcu konforunu artırmak için Ekonomi Plus gibi isimlere sahip üst sınıf ekonomi koltuklarından ekstra ücret talep etmek konusunda daha istekli hale geliyor. Bu durum, yolcuların ek ücret ödemeye istekli olduğu talebin artmasından faydalanarak havayolu sektörüne gelir sağlıyor.

McGee, bu durumun, “olanlar ve olmayanlar” arasında bir sınıf oluşturduğunu belirtiyor. İyi muamele gören bir yolcu kitlesi, durumu daha da zorlaştırırken; büyük bir yolcu grubunun daha önce standart olan koltuklar için hala makul fiyata seyahat etmekte olduğuna dikkat çekiyor. Hudson ise, havayollarının, yolcuların insan gibi hissedebileceği bir seçenek sunmaktan ziyade, “işkence sınıfı” ile karşılaştırabilecekleri bir ikilem sunduğunu savunuyor.

Amerika’nın Hava Yolları, Populer Science’a yanıt vermekten kaçınsa da, daha önce CNN’e, güvenliği öncelik olarak ele aldıklarını belirtti.

Küçülen Koltuklar: Sadece Rahatsız Değil, Tehlikeli de Olabilir

Küçülen koltuklar kısa yolculuklarda kabul edilebilir bir durum gibi görünebilirken; hem McGee hem de Hudson, uzun uçuşlarda bu durumun tehlikeli olabileceğini savunuyor. Sıkışık oturumlarda uzun süre oturmak, pıhtı oluşumu riskini artırıyor; bu durum, obezite sorunu olanlar için daha büyük bir tehdit oluşturuyor. Nadir durumlarda bu pıhtılar, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, yolcuların riski azaltmak için uçuş esnasında her iki saatte bir yürümelerini öneriyor. Ancak pratikte bu durumu gerçekleştirmek oldukça zor olabiliyor.

Uzmanlar, sıkışık koltukların, acil durumlardaki tahliye süreçlerini zorlaştırabileceklerini de ifade ediyorlar. ABD Federal Havacılık Dairesi (FAA), dolu bir uçağın 90 saniye içinde tamamen tahliye edilmesi gerektiğini belirtmektedir. Ancak, günümüz uçaklarında yaşanan yoğunluk ve dar koltuk düzenlemeleri, bu durumu daha da karmaşık hale getiriyor. İnsanların standart bagaj ücretleriyle daha fazla eşyayı kabine tıkıştırmaları ve gerekli eşyaları, boş alanlara sığdırmaya çalışmaları bu durumu daha da zorlaştırmaktadır.

FAA, koltuk boyutunun acil tahliye sürecine etkisini değerlendirip, sıkışıklığın sorun taşımayacağına dair kanıtlar bulursa, asgari koltuk ölçülerinin belirlenmesi şeklinde bir yetki kullanabilir. 2019 yılında yapılan acil durum tatbikatında, koltuk boyutu ve arada bırakılan mesafenin tahliye başarısını olumsuz etkilemediği sonucuna varılmıştır.

Bir FAA sözcüsü, “Yapılan incelemeler sonrasında, yeni koltuk boyutu düzenlemelerine ihtiyaç olmadığına karar verdik” dedi. “FAA, tahliye standartlarının iyileştirilmesine yönelik çalışmalarına devam edecektir.”

Ancak Hudson, bu tatbikata yönelik eleştirilerde bulunuyor. Yapılan tatbikatın, gerçek bir uçak içinde değil, bir park alanında kurulan sahte bir yapıda gerçekleştirildiğini belirtiyor. 60 yaş üzerindeki kişiler, 18 yaş altındaki çocuklar ya da fiziksel engeli olan bireyler tatbikatta yer almadı. Tatbikat, gerçek uçuşlardaki oturum düzenini yansıtmak yerine, daha düşük sayıda katılımcıyla düzenlendi. Hudson’a göre, 115 kg’nin üzerindeki bireyler de bu tatbikat dışında bırakılarak, koltuk sorunu yaşayan önemli bir kitle gözardı edilmiş oldu.

Endişeleri paylaşılan yalnızca Hudson değil. Illinois Milletvekili Tammy Duckworth, Hudson’ın eleştirilerini destekleyerek, 2022’de FAA’nın acil tahliye prosedürlerini güncellemeye yönelik bir yasa tasarısı sunduğunu da bildirdi. “Kalabalık bir uçuşta olduğunuzu düşünün. Mürettebat size 90 saniyede tahliye olmanızı istiyor. Peki 150’den fazla yolcunun bu zamanda nasıl güvenli bir şekilde dışarı çıkacağını nasıl sağlayabilirsiniz?” diyor Duckworth bir açıklamada.

McGee, bu durumu daha açık bir ifadeyle dile getiriyor: “Bunun ne kadar yetersiz bir çalışma olduğu aşikar.”

Yolcular Küçülen Koltukların Etkilerini Nasıl Azaltabilir?

Havayolu şirketleri ve FAA’nın koltuk boyutları konusundaki tutumlarında bir değişiklik olup olmayacağı kesin değil. Uzmanlar, yolcuların kendilerine daha fazla alan sağlamak adına atabilecekleri birkaç adım olduğunu belirtiyor. McGee, yolcuların Ekonomi Plus gibi üst sınıf alanlara geçmeyi düşünmelerini öneriyor; özellikle uzun uçuşlarda bu durum oldukça faydalı olabilir. Ekstra alan arayan büyük yapılı yolcuların ise genellikle bitişik koltukları satın almayı denedikleri de belirtiliyor. Ancak, havayollarının iki koltuk satın alındığında bile koltuk yerleşimini değiştirme hakkını saklı tuttuğu vurgulanıyor.

Hudson ayrıca, yolcuların kabinde olabildiğince hareket etmelerini tavsiye ediyor. Herhangi bir yerde kalkmak durumunda kalındığında, iyi bir alışkanlık oluşturmak önemlidir. Özellikle pıhtı tehlikesi taşıyan bireylerin uçuş öncesi kullanabilecekleri reçetesiz kan sulandırıcıları da değerlendirilmeli. En önemli olan ise, yolcuların uzun süre tarife üzerindeki etkiler hakkında sağlıklı kararlar vermeleri gerektiğidir.

“Bedenlerimiz, dar yerlerde uzun süre oturmakta zorlanıyor” diyor Hudson.

“`